Jaarplan 2020

Jaarplan energiecoöperatie Stroom uit Westerwolde 2019-2020

Voorwoord

Anderhalf jaar geleden kwamen wij voor het eerst bij elkaar. Onervaren met de energietransitie, maar bewust dat er iets moet gebeuren om de opwarming van onze planeet af te remmen. Ook Westerwolde zou daarin een aandeel krijgen. Elk van ons wilde daar vanuit zijn persoonlijke motivatie iets aan bijdragen. Voor de één moest iedereen mee kunnen komen in de “energietransitie”. De lusten en lasten daarvan gelijk verdeeld over mensen en het land. Voor de ander speelde landschappelijke inpassingen en biodiversiteit een sleutelrol. Lokaal geproduceerd, lokaal geprofiteerd. Hier gemaakte winsten hier investeren werd veel gehoord. Een mix van motivaties die de verschillende kansen die de energietransitie biedt willen benutten voor Westerwolde. Ons logo “Stroom uit Westerwolde” laat dat heel mooi zien, we willen een krachtige duw zijn voor een ieder die duurzaamheid in Westerwolde een warm hart toedraagt.

We hebben in de afgelopen anderhalf jaar veel geleerd. Van bezoekjes aan andere coöperaties, gesprekken met de gemeente, deelname aan congressen, deelname aan informatieavonden van de Groninger Energiekoepel (Grek) het werken aan onze eerste plannen “Harpel” en “Wessinghuizen”.

Inmiddels zijn in de initiatiefgroep van het eerste uur al de nodige wisselingen geweest. We zijn gegroeid tot een gemotiveerde en stabiele groep die de schouders onder Stuw willen zetten. Wij hopen dat samen met betrokken organisaties en inwoners uit Westerwolde te doen.

De initiatiefgroep

Inleiding

Voor u ligt het eerste exemplaar van een jaarplan voor Stuw de energiecooperatie van en door Westerwolde. Het eerste jaarplan beslaat de periode augustus 2019 tot en met 2020. In dit plan zetten we de stap van onze eerste subsidieaanvraag bij “Lokale energievoorwaarts” naar de uitwerking van ons aandeel in de participatieovereenkomst tussen de gemeente Westerwolde en PowerField voor zonnepark Vlagtwedde (“Harpel”). Stuw neemt u mee in de zoektocht naar onze “rol” in de energietransitie in Westerwolde. Deze rol krijgt al werkende langzaam vastere vormen. Onze missie en visie vertellen waarvoor we staan en waarvoor we gaan op de langere termijn. De vertaling hiervoor naar 2019-2020 kunt u vinden projecten. Onder het kopje Stakeholders geven we de relatie tussen Stuw en belanghebbenden uit onze omgeving kort weer.

Stakeholders(belanghebbenden)

Donateurs

Dragen met hun vrijwillige bijdrage bij aan de continuïteit van Stuw. Als tegenprestatie worden zij op de hoogte gehouden van activiteiten.

Klanten

Nemen producten (energie) af van Stuw. Zij hebben de garantie dat deze producten lokaal, duurzaam (milieuvriendelijk en Co2-neutraal) worden geproduceerd tegen een concurrerende prijs.

Gemeente

De gemeenten Westerwolde en Stadskanaal zijn de natuurlijke partners van Stuw. Met Stuw hebben de gemeenten een energiecoöperatie in huis die de bevolking ondersteunt in de energietransitie. Stuw investeert winsten uit de bedrijfsvoering in de regio. Zie ook Provincie.

Grek

De Groninger Energiekoepel adviseert en ondersteunt initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Stuw maakt gebruik van de expertise van Grek, maar wil ook zelf kennis en kunde opbouwen.

Inwoners

Alle inwoners van de gemeenten Westerwolde en Stadskanaal (gebied Westerwolde) kunnen (wanneer ze dat willen) profiteren van lokaal en duurzaam geproduceerde energie en projecten van Stuw.

Leden

In de opbouwfase heeft Stuw nog geen leden. Op het moment dat er een voldoende basis is gelegd gaat het bestuur via het huishoudelijk regelement bepalen wie lid kan worden van Stuw. De huidige gedachte is dat dit organisaties zullen zijn zoals de verenigingen van plaatselijk belang.

Ontwikkelaars

Alle ontwikkelaars krijgen te maken met het gemeentelijk beleid voor participatie in de energieproductie. Stuw wil vertegenwoordiger en vertaler van de belangen van inwoners zijn naar ontwikkelaars. Kennis en creativiteit zijn hierbij een sleutelwoorden.

Provincie

De provincie Groningen bepaalt samen met gemeenten het beleid in de Regionale Energiestrategie (RES) (regio Groningen). Hierin worden de landelijke afspraken (klimaatakkoord) regionaal vertaald. Westerwolde en daarmee Stuw krijgt met de afspraken te maken. Een van de taken is bevorderen van de maatschappelijke acceptatie voor de energietransitie via bewustwording, kennisoverdracht en urgentiebesef.

Energie van ons

Is de “noordelijke” organisatie van lokale coöperaties die de opgewekte elektriciteit aan de man (consument en energieleveranciers) brengt. Een grote kans dat Stuw zich aansluit bij deze “verkooporganisatie”.

(Buurt)Verenigingen (van plaatselijk belang)

Voor Stuw is de verbinding met onderop (daar waar het gebeurt) belangrijk. Dorpen, buurten en wijken moeten de energietransitie dragen. Lokaal opgewekt betekent altijd dat er ergens inwoners het dichtst bij de energieproductie staan. Zij worden het meest geconfronteerd met de overlast (veranderingen landschap etc.) en verdienen daarmee de meeste compensatie.

Projecten

Harpel (Zonnepark Vlagtwedde, PowerField)

In de participatieafspraken tussen de gemeente Westerwolde (voormalig Vlagtwedde) en PowerField is de overdracht tegen kostprijs van 2 ha (4 ha bij succes) postcoderoos naar een lokale energiecoöperatie overeengekomen. Achteraf bleek een dergelijke overdracht niet haalbaar. Daarom zijn er als alternatief nieuwe afspraken gemaakt. Deze afspraken komen terug onder het onbenutte dakenplan en ondersteuning duurzaamheidsinitiatieven.

Wessinghuizen

Net over de grens van de gemeente Westerwolde ligt in het gehucht Wessinghuizen een voor zonnepanelen (nieuw) gebouwd dak van de stichting “Arthpy”. Dit dak is heel geschikt voor zonnepanelen. Stuw wil met dit dak ervaring opdoen. Streven is en klein postcoderoos project te realiseren voor Wessinghuizen en Veele. Probleem is nog de aansluiting op het net. Er is offerte opgevraagd bij een lokale installateur.

Hout

Hout en biomassa komen in wetenschappelijke onderzoeken en de media meer en meer in het beklaagden bankje. Ook binnen Stuw is deze discussie gevoerd. De fijnen willen alle vormen van hout stoken en biomassa verbranden uitbannen. De rekkelijken willen het “traditionele” gebruik van snoeihout (voor bijvoorbeeld verwarming) uit de lokale omgeving toestaan. Dit past bij het platteland en lokale gebruiken. Onderhoud komt daarmee terug bij een natuurlijke schaal zonder grootschalig machinaal geweld. Biodiversiteit en sociale samenhang zijn ermee gediend. Stuw wil kijken of de doelstelling en werkwijze van coöperatie “Markebeheer” ook elders toepassing kan vinden.  

Ondersteuning duurzaamheidsinitiatieven

De initiatiefgroep voor Stuw heeft de afgelopen anderhalf jaar “ervaring” opgedaan met het realiseren van duurzaamheidsinitiatieven. De belangrijkste “ervaring” is dat er veel bij komt kijken, doorzettingsvermogen, idealisme, kennis zijn een must. Misschien wel meer dan je van een vrijwilliger kan verwachtten. Daarom is in de alternatieve afspraken met PF meegenomen een “kwartiermaker” die oprichting en uitbouw van Stuw en andere duurzaamheidsinitiatieven in Westerwolde voorbereid en ondersteunt. Voor een periode van 5 jaar stelt PF financiële middelen beschikbaar aan Stuw voor de hiervoor te maken kosten. De kwartiermaker gaat in nauwe samenwerking met de gemeente lokale initiatieven uit Westerwolde ondersteunen. Projecten als het onbenutte dakenplan en de elektrische deelauto horen daarbij.

Onbenutte dakenplan

Naar de mening van Stuw (en dat zijn velen met ons eens) zou er eerst gekeken moeten worden welke daken er in Westerwolde geschikt zijn voor zonnepanelen. Voor dat er (landbouw) grond gebruikt gaat worden voor zonneparken. Stuw wil hier een impuls aan geven door het extra aantrekkelijk te maken voor particulieren het eigen dak te benutten voor energieproductie met zonnepanelen. In de alternatieve afspraken met PF is geregeld dat voor 250 particuliere daken PF in 50% van de kosten voorziet. Er is gekozen voor uitvoering door een lokale installateur. Daken het dichtst bij Zonnepark Vlagtwedde (Harpel) komen het eerst in aanmerking. Stuw hanteert het principe op=op. De kosten zijn gemaximeerd op € 3.500, — per dak. Bij succes zou deze aanpak een participatieonderdeel kunnen zijn voor andere zonneparken van projectontwikkelaars.

Elektrische (deel)auto

Auto’s met een duurzaam gevoede energiebron zijn cruciaal in de energietransitie. Vooralsnog is duurzaam geproduceerde stroom (in opkomst waterstof) die energiebron. Voor een groot deel van de bevolking is elektrisch rijden een ver van mijn bed show. Onbekend maakt onbemind. Stuw gaat daarom activiteiten ontwikkelen om de elektrische (deel)auto te promoten in Westerwolde. Stuw gaat de bevolking laten kennismaken met elektrisch rijden en het installeren van oplaadpunten stimuleren.

Biodiversiteit

De effecten op langere termijn van zonneparken op de biodiversiteit zijn nog onvoldoende in beeld. Stuw wil de aanleg van zonneparken gebruiken om een impuls te geven aan versterking van de biodiversiteit. Stuw gaat investeren in inschakeling van expertise om de kansen voor versterking van de biodiversiteit optimaal te benutten. 

Vooruitblik 2021-2026

Ontwikkelingen

Eind 2019, begin 2020 zullen de Regionale Energie Strategieën beschikbaar komen. Die zal duidelijkheid geven over hoe groot het aandeel van Westerwolde en Stadskanaal gaat worden in de landelijke duurzaamheidsdoelstellingen. De trend richting lokaal geproduceerd = lokaal geprofiteerd zal de komende jaren alleen maar groter worden. Ondanks ontkenning van de menselijke invloed op het warmer wordende klimaat, zal er meer en meer bewustzijn ontstaan dat zonder wezenlijke veranderingen in consumptie en productie, de gevolgen niet te overzien zijn. Door meer aan de bevolking over te laten en de kansen te benadrukken, zullen klimaatmaatregelen makkelijker geaccepteerd worden. De capaciteit van het energienet zal tegen 2024/2025 door “tijdelijke” maatregelen en de structurele uitbreiding voldoende ruim zijn om de Westerwolde doelstellingen voor duurzaam geproduceerde stroom te verwerken.  De weg voor lokale energieproductie is de komende jaren zonnig. Tegenwind veranderd in meewind. Met ingang van 2025 is lokale energieproductie in Westerwolde volop mogelijk.

Wat willen we bereiken

1. Een energieneutraal Westerwolde in 2030
2. Elke inwoner van Westerwolde kan gebruikmaken van duurzame stroom uit “Westerwolde”
3. Alle buurt-/wijk- en verenigingen plaatselijk belang zijn lid van Stuw
4. 6 lokale energieparken in Westerwolde (geheel of voor minimaal 50% in lokaal bezit/exploitatie)
5. 4 lokale energieparken in Stadskanaal (geheel of voor minimaal 50% in lokaal bezit/exploitatie)
6. Energieparken van ontwikkelaars geheel of voor minimaal 50% in lokaal bezit/exploitatie
7. Een tweetal experimentele elektrische (deel) autoprojecten zijn gestart
8. Structureel een bijdrage leveren aan “gebiedsontwikkelfonds”

Wat doen we ervoor

1. Stuw ondersteunt duurzaamheidsinitiatieven uit Westerwolde
2. Stuw geeft voorlichting over duurzaamheid aan de bevolking
3. Stuw is vertegenwoordiger bij onderhandelingen
4. Stuw is energieproducent (voor de lokale markt)

Meerjarenraming 2021-2025

De meerjarenraming is opgesteld met de volgende uitgangspunten:

• Tot 2025 is alleen zon op dak mogelijk tot 1,7 MW (1,8 ha zie beleidsnotitie Zonneparken en kleine windmolens)
• 50% wil Stuw realiseren, dat zijn ruim 3.000 panelen
• In Westerwolde wordt vanaf 2025 500 ha aan grootschalige zonneparken gerealiseerd (zie beleidsplan zonneparken en kleine windmolens
• 50% van de in de gemeente geplande zonneparken worden geëxploiteerd door Stuw
• Per ha zonnepark blijft na aftrek van kosten en belasting € 10.000,- over voor nieuwe investeringen in de lokale energietransitie.